Czym różnią się okna do domów pasywnych od energooszczędnych?

Okna do domów pasywnych różnią się od energooszczędnych przede wszystkim izolacyjnością cieplną – te pierwsze muszą spełniać znacznie bardziej rygorystyczne wymagania. Wybór odpowiedniego okna zależy więc nie tylko od współczynnika przenikania ciepła, ale także od sposobu montażu i parametrów przepuszczalności powietrza. Dzięki temu różnice te bezpośrednio przekładają się na realne oszczędności i komfort mieszkańców.

Czym są okna do domów pasywnych, a czym okna energooszczędne?

Okna do domów pasywnych to specjalnie zaprojektowane elementy stolarki budowlanej o wyjątkowo niskim współczynniku przenikania ciepła (Uw), najczęściej poniżej 0,8 W/m²K, co potwierdzają certyfikaty renomowanych instytutów, takich jak Passive House Institute. Okna energooszczędne także charakteryzują się podwyższoną izolacyjnością, ale standardy, jakie muszą spełnić, są nieco mniej rygorystyczne – dopuszczalny współczynnik Uw dla tego typu okien w Polsce zwykle mieści się w przedziale od 0,8 do 1,1 W/m²K, zależnie od obowiązujących przepisów technicznych.

Najlepiej zobrazować różnice pomiędzy oknami pasywnymi i energooszczędnymi przez porównanie ich podstawowych parametrów technicznych, przeznaczenia i wymagań, jakie muszą spełniać. Poniżej znajduje się zestawienie kluczowych cech tych dwóch grup okien:

Z powyższej tabeli wynika, że okna pasywne muszą spełniać zdecydowanie surowsze normy i są stosowane przede wszystkim w budynkach o minimalnym zapotrzebowaniu na energię, podczas gdy okna energooszczędne zapewniają wysoką, choć nie tak skrajną izolację cieplną. W praktyce przekłada się to na różnice w konstrukcji, zastosowanych technologiach oraz kosztach zakupu i montażu, co wpływa na decyzję inwestorów przy wyborze rozwiązań do różnych typów obiektów.

Jakie są główne różnice w parametrach technicznych okien pasywnych i energooszczędnych?

Najważniejsze różnice w parametrach technicznych okien pasywnych i energooszczędnych dotyczą przede wszystkim izolacyjności termicznej, przenikalności cieplnej oraz szczelności. Okna pasywne wymagają bardziej restrykcyjnych wartości współczynnika przenikania ciepła Uw – zazwyczaj nie wyższego niż 0,8 W/(m²K), podczas gdy okna energooszczędne oscylują wokół wartości do 1,1 W/(m²K). Różnice dotyczą też budowy – okna pasywne mają z reguły więcej komór w profilu, szersze ramy i stosują potrójne, niskoemisyjne szyby z ciepłą ramką międzyszybową.

Poniżej porównanie kluczowych parametrów technicznych dla obu rodzajów okien:

Tabela uwidacznia, że okna pasywne wyraźnie przewyższają energooszczędne pod względem izolacyjności cieplnej, liczby szyb i zaawansowanych rozwiązań konstrukcyjnych, co jest wymogiem technicznym w standardzie pasywnym domu. Dodatkowe rozwiązania, takie jak krypton w szybach czy obligatoryjne ciepłe ramki, podnoszą parametry okien pasywnych do poziomu nieosiągalnego dla klasycznych okien energooszczędnych.

Dlaczego warto wybrać okna pasywne do domu pasywnego, a energooszczędne do energooszczędnego?

Wybierając okna do domu pasywnego, kluczowe jest spełnienie bardzo rygorystycznych wymagań dotyczących współczynnika przenikania ciepła Uw – zwykle poniżej 0,8 W/m²K. Okna pasywne są zoptymalizowane właśnie pod kątem tych wartości, co pozwala utrzymać minimalne straty ciepła i zapewnia pełną zgodność z wytycznymi budownictwa pasywnego, gdzie nawet drobne odchylenia parametrów okien mogą skutkować niespełnieniem norm. Z kolei w energooszczędnych domach wymagane są mniej zaawansowane parametry – tu wystarczające są okna o Uw w granicach 0,9–1,1 W/m²K, co pozwala zoptymalizować stosunek efektywności energetycznej do kosztów, bez nadmiernego inwestowania w droższe rozwiązania pasywne tam, gdzie nie jest to konieczne.

Różnice w wymaganiach i zalecanych rozwiązaniach dla obu typów budynków najlepiej pokazuje poniższa tabela:

Zastosowanie okien pasywnych w domu energooszczędnym wiąże się z niepotrzebnym zwiększeniem kosztów inwestycji bez proporcjonalnych korzyści energetycznych, natomiast odwrócenie tej strategii – czyli okna energooszczędne w domu pasywnym – skutkuje przekroczeniem dopuszczalnych strat ciepła i uniemożliwia spełnienie standardów pasywnych. Właściwy dobór typu okna jest więc bezpośrednio powiązany z charakterystyką energetyczną budynku oraz opłacalnością inwestycji.

W jaki sposób budowa i konstrukcja okien wpływa na ich właściwości energooszczędne i pasywne?

Budowa i konstrukcja okien mają bezpośredni wpływ na ich właściwości energooszczędne i pasywne poprzez zastosowanie konkretnych rozwiązań technologicznych oraz materiałów o określonych parametrach izolacyjności. Liczba komór w profilu ramy, głębokość zabudowy, jakość i liczba szyb w pakiecie, a także obecność nowoczesnych wkładek termicznych ograniczających mostki cieplne – wszystkie te elementy są kluczowe dla osiągnięcia wysokiej efektywności cieplnej.

Na właściwości termiczne okna wpływa również to, czy w przestrzeniach międzyszybowych zastosowano gazy szlachetne (np. argon, krypton), a także obecność specjalnych powłok niskoemisyjnych na szybach, które pomagają ograniczać straty ciepła zimą i przegrzewanie pomieszczeń latem. Istotną rolę odgrywają również wysokiej klasy uszczelki, umieszczone w kilku płaszczyznach, dzięki czemu możliwe jest zminimalizowanie przepływu powietrza na styku skrzydła i ramy.

Poniżej przedstawiono zestawienie różnic w budowie mających wpływ na energooszczędność i pasywność okien:

Porównanie pokazuje, że okna pasywne wyróżniają się bardziej zaawansowaną konstrukcją – większą liczbą komór, szerszymi profilami oraz efektywniejszymi pakietami szybowymi z lepszym gazem izolacyjnym. Pozwala to osiągnąć parametry izolacyjne znacznie przewyższające standardowe okna energooszczędne, dzięki czemu straty ciepła można ograniczyć do absolutnego minimum.

Kiedy warto zdecydować się na okna pasywne, a kiedy wystarczą okna energooszczędne?

Decyzja o wyborze między oknami pasywnymi a energooszczędnymi zależy przede wszystkim od potrzeb inwestora związanych z projektem budynku oraz planowanym poziomem izolacji cieplnej. W przypadku domów pasywnych, gdzie roczne zapotrzebowanie na energię do ogrzewania nie przekracza 15 kWh/m², przyjmuje się jako standard okna o współczynniku przenikania ciepła Uw ≤ 0,8 W/m²K – tylko one spełniają wymagania budynków pasywnych. Z kolei w domach energooszczędnych, gdzie limity energetyczne są mniej rygorystyczne (zazwyczaj 30-70 kWh/m² rocznie), wystarczające będą okna o Uw z przedziału 0,9-1,1 W/m²K, pozwalające zrealizować założenia techniczne.

Wybór odpowiednich okien zależy także od warunków panujących na zewnątrz oraz możliwości finansowych inwestora. Okna pasywne sprawdzą się najlepiej w budynkach, których priorytetem jest minimalizacja strat ciepła i maksymalne wykorzystanie energii słonecznej — zwłaszcza jeśli dom posiada dużą liczbę przeszkleń lub znajduje się w chłodniejszej strefie klimatycznej. Natomiast okna energooszczędne są optymalnym rozwiązaniem przy modernizacji istniejących domów lub budowie nowych, które nie są projektowane w standardzie pasywnym. W takich przypadkach ważne jest przede wszystkim spełnienie obowiązujących norm WT 2021 oraz uzyskanie lepszych wyników izolacji niż w standardowych rozwiązaniach, jednak niekoniecznie odpowiadających standardom pasywnym.

Tabelę porównującą sytuacje, w których warto wybrać okna pasywne lub energooszczędne, przedstawiono poniżej:

Analizując zestawione informacje, można zauważyć, że decyzję najlepiej oprzeć na wymaganiach energetycznych budynku, jego specyfice oraz budżecie przeznaczonym na inwestycję. Osoby planujące dom w standardzie pasywnym powinny postawić na okna o najwyższych parametrach technicznych, natomiast w przypadku modernizacji lub budowy domów energooszczędnych wystarczające będą okna o nieco niższych, lecz nadal solidnych właściwościach izolacyjnych.

Jakie wymagania prawne i normy muszą spełniać okna pasywne i energooszczędne w Polsce?

W Polsce okna pasywne i energooszczędne muszą spełniać precyzyjne wymagania określone w Warunkach Technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (WT 2021). Najważniejszym parametrem prawnym jest współczynnik przenikania ciepła Uw – dla okien pionowych wynosi on maksymalnie 0,9 W/m²K w nowych inwestycjach. W przypadku okien pasywnych Instytut Budownictwa Pasywnego (PHI) rekomenduje Uw na poziomie nie wyższym niż 0,8 W/m²K.

Ponadto na rynku dostępne są również normy i certyfikaty niezależne od polskiego prawa, wymagane w projektach domów pasywnych oraz przy wielu inwestycjach komercyjnych. Okna montowane w budynkach pasywnych powinny odpowiadać normie PN-EN 14351-1+A2:2016-10, a także spełniać kryteria PHI (Passive House Institute). Poza niskim Uw, liczy się tutaj wysoka szczelność oraz bardzo niski współczynnik przenikania ciepła ramy (Uf ≤ 0,8 W/m²K) i zestawu szybowego (Ug ≤ 0,7 W/m²K).

Dla przejrzystego porównania minimalnych wymagań standardu prawnego i pasywnego opracowano poniższą tabelę:

Jak wynika z zestawienia, wymogi dla okien pasywnych są znacznie bardziej rygorystyczne niż ustawowe minimum – dotyczą nie tylko całości produktu, ale także każdego z jego elementów. Niezależnie od wybranego standardu, każda przegroda przezroczysta w nowym budynku musi posiadać ważną deklarację właściwości użytkowych oraz znak CE.