Jak czytać współczynnik Uw przy wyborze okien?

Współczynnik Uw informuje, ile ciepła przenika przez całe okno – im niższa wartość, tym okno lepiej zatrzymuje ciepło w domu. To prosta wskazówka, która pomaga szybko ocenić, które okna zapewnią większą oszczędność energii i niższe rachunki za ogrzewanie. Warto wiedzieć, jak interpretować ten parametr, by nie przepłacać i mieć pewność, że wybrało się odpowiednie okna.

Czym jest współczynnik Uw okien i jak się go mierzy?

Współczynnik Uw okien informuje, ile ciepła przenika przez całe okno w ciągu jednej sekundy, gdy po jednej stronie okna panuje temperatura wyższa o 1 K niż po drugiej. Wskaźnik ten wyraża się w W/(m²·K) i obejmuje szybę, ramę oraz elementy dystansowe, przez co pozostaje jednym z kluczowych parametrów termicznych stolarki okiennej.

Pomiar współczynnika Uw odbywa się zgodnie z europejskimi normami EN ISO 10077-1 i EN ISO 10077-2, z wykorzystaniem testów laboratoryjnych lub metod numerycznych. Nie określa się oddzielnie wartości dla szyby czy ramy – Uw wyznacza się dla kompletnego okna o wielkości referencyjnej, najczęściej 1230 x 1480 mm, uwzględniając wszystkie obszary utraty ciepła.

Aby dokładnie wyliczyć Uw, trzeba brać pod uwagę kilka czynników. Należą do nich współczynnik przenikania ciepła szyby (Ug), współczynnik ramy (Uf), liniowy współczynnik mostka cieplnego ramy i szyby (ψg), a także udział procentowy przeszkleń w ogólnej powierzchni okna. Warto pamiętać, że dla różnych kształtów lub wymiarów okien ten parametr może się znacząco różnić, nawet w ramach jednej serii produktowej.

Poniżej zamieszczono porównanie wybranych składowych używanych do obliczania Uw:

Wartości tych parametrów sumuje się proporcjonalnie do udziału poszczególnych części okna w całej jego powierzchni, co ma wpływ na ostateczny współczynnik Uw deklarowany przez producenta. Im niższy współczynnik Uw, tym lepsza izolacyjność cieplna okna. Przed wyborem produktu trzeba sprawdzić, czy ta wartość została obliczona dla interesującego nas rozmiaru i konkretnej konfiguracji.

Dlaczego współczynnik Uw jest ważny przy wyborze okien?

Współczynnik Uw wskazuje, ile ciepła przenika przez całe okno – obejmuje to szybę, ramę oraz elementy montażowe – i informuje, czy dana stolarka skutecznie izoluje budynek. Ten parametr ma szczególne znaczenie przy wyborze okien, ponieważ jego wartość bezpośrednio przekłada się na energooszczędność domu, a więc także na wysokość rachunków za ogrzewanie.

Niższy współczynnik Uw oznacza lepszą izolacyjność cieplną okna – okno o Uw=0,8 W/m²K zatrzyma w budynku znacznie więcej ciepła niż model o Uw=1,3 W/m²K. Przepisy obowiązujące w Polsce od 2021 roku wymagają, aby okna zewnętrzne w nowych domach osiągały wartość Uw nie wyższą niż 0,9 W/m²K (dla okien pionowych); wybór okien o słabszych parametrach może skutkować niedopuszczeniem budynku do użytkowania. Odpowiednia wartość Uw jest także warunkiem umożliwiającym uzyskanie dofinansowania w programach takich jak „Czyste Powietrze”, gdzie niskie Uw jest jednym z podstawowych wymogów.

Jak prawidłowo interpretować wartość współczynnika Uw podaną przez producenta?

Producenci okien najczęściej podają współczynnik Uw dla tzw. okna referencyjnego, o określonych wymiarach (najczęściej 1,23 x 1,48 m według normy PN-EN 14351-1), zaokrąglając wynik do dwóch miejsc po przecinku. Ta wartość nie jest jednakowa dla wszystkich okien – zmienia się w zależności od rzeczywistego rozmiaru oraz stosunku ramy do szyby. W przypadku większych okien rzeczywisty współczynnik Uw może być niższy (czyli korzystniejszy), ponieważ większy udział przypada cieplejszej szybie w stosunku do ramy.

Analizując deklarowany Uw, warto sprawdzić, czy producent podaje jego wartość dla całego okna (rama, szyba oraz ramka dystansowa), czy dla samej szyby (Ug) lub profilu ramy (Uf). Tylko współczynnik Uw liczony dla kompletnych okien oddaje rzeczywistą efektywność cieplną zamontowanego wyrobu w ścianie. Wartości częściowe służą głównie do porównań technicznych.

Producenci często prezentują najbardziej korzystne parametry, uzyskane w warunkach laboratoryjnych. Izolacyjność zamontowanego okna może w praktyce być niższa, zależnie od sposobu montażu i wykończenia. Zwracaj uwagę na adnotacje typu „Uw dla okna referencyjnego” – dla okien nietypowych rozmiarów lub kształtów współczynnik należy każdorazowo przeliczyć indywidualnie.

Aby lepiej zobrazować te zależności, poniżej znajduje się tabela ukazująca, jak wartości współczynnika Uw dla jednego modelu okna mogą się zmieniać w zależności od wymiaru i proporcji szyby do ramy:

Z zestawienia wynika, że współczynnik Uw dla tego samego typu okna może różnić się nawet o 0,25 W/m²K w zależności od wielkości. Warto każdorazowo zweryfikować u producenta konkretną wartość Uw dla zamawianego rozmiaru i konfiguracji okna.

Jaki współczynnik Uw będzie odpowiedni do Twojego domu?

Współczynnik Uw, czyli parametr określający przenikanie ciepła przez całą konstrukcję okna, należy wybierać zgodnie z wymaganiami technicznymi oraz przeznaczeniem budynku. W przypadku nowo budowanych i modernizowanych domów jednorodzinnych w Polsce w 2024 roku, zgodnie z Warunkami Technicznymi (WT2021), maksymalna dopuszczalna wartość Uw dla okna wynosi 0,9 W/m²K. Dla domów energooszczędnych najczęściej rekomenduje się okna o współczynniku 0,7–0,9 W/m²K, natomiast domy pasywne wymagają okien z Uw ≤0,8 W/m²K.

Tabela poniżej przedstawia zalecane wartości współczynnika Uw w zależności od standardu energetycznego budynku:

Dobór odpowiedniego współczynnika Uw pozwala ograniczyć wydatki na ogrzewanie i poprawić komfort mieszkańców, choć trzeba mieć na uwadze, że przy bardzo niskich wartościach Uw cena okien może być wyższa. Najlepiej dostosować parametry do faktycznych potrzeb oraz klasy energetycznej domu, a także weryfikować zapewnienia producenta w niezależnych certyfikatach, takich jak badania prowadzone przez Instytut Domów Pasywnych.

Na co zwrócić uwagę oprócz współczynnika Uw przy zakupie okien?

Poza współczynnikiem Uw, przy wyborze okien istotne są także takie parametry jak współczynnik g (przepuszczalność energii słonecznej), współczynnik Lt (przepuszczalność światła), klasa odporności na włamanie oraz izolacyjność akustyczna Rw. Należy też sprawdzić sposób otwierania skrzydeł, konstrukcję i materiał ramy (PVC, drewniane, aluminiowe), a także system uszczelnień i okucia zabezpieczające przed przewiewaniem i wyciekami wody.

Wybierając okna, należy także uwzględnić poniższe kryteria, które wpływają na komfort użytkowania i trwałość produktu:

• sztywność i stabilność profilu okiennego w odniesieniu do szerokości ramy oraz ilości komór (np. 5-7 komór w profilach PVC daje lepszą izolację cieplną i dźwiękową),
• rodzaj i grubość pakietu szybowego (np. pakiety trzyszybowe o grubości 44 mm poprawiają współczynnik Uw, ale zwiększają też wagę okna),
• sposób montażu i kompatybilność z systemem ciepłego parapetu oraz możliwość zastosowania rolet lub żaluzji zewnętrznych bez naruszania parametrów ramy,
• klasa odporności na obciążenie wiatrem i przenikanie wody (np. klasa C5 dla trudnych warunków),
• dodatkowe certyfikaty potwierdzające zgodność z normami, takie jak oznaczenie CE czy certyfikaty Instytutu Techniki Budowlanej.

Im lepsza sztywność profilu i wyższa klasa odporności na włamanie (RC2 lub wyższa), tym większe bezpieczeństwo i trwałość okien. Sposób wykonania pakietów szybowych może mieć wpływ na wagę oraz na wymogi w zakresie mocowania okien w murze.

Poniżej znajduje się tabela porównawcza wybranych parametrów technicznych, na które warto zwrócić uwagę oprócz współczynnika Uw:

Jak wynika z tabeli, wybierając okna należy pamiętać nie tylko o parametrach związanych z oszczędnością energii, ale także o bezpieczeństwie, akustyce wnętrza oraz ilości naturalnego światła. Odpowiedni balans tych czynników zdecydowanie wpływa na codzienny komfort i funkcjonalność wybranych okien.